Nghệ sĩ Kim Thoa đã có quãng đường ca hát trên 30 năm, sự nghiệp đến với chị không phải là sự tình cờ, sự quyến rũ của ánh đèn sân khấu mà tất cả là định mệnh!
Định mệnh đã đặt để cuộc đời chị gắn liền với cuộc đời sân khấu – bởi chị nghe tiếng đàn lời hát, cảm nhận cùng trải nghiệm hoạt động sân khấu khi còn nằm trong bụng mẹ…
Nghệ sĩ Kim Thoa tên thật là Trần Thị Kim Thoa, sanh năm 1968 ở xã Bình Trước, tỉnh Biên Hòa. Thân phụ của cô là ông Trần Nhật Quang tức soạn giả Vũ Minh Quang, còn được gọi nghệ danh là Mười Quang. Mẹ của cô là bà Đỗ Thị Cơ tức Mười Cơ, bà bầu của gánh hát Tinh Hoa, nổi tiếng trên 30 năm qua trong giới sân khấu cải lương. Bà Mười Cơ được kể là một trong bốn bà bầu gánh hát tài giỏi nhất ở miền Nam. Đó là Nhất Thơ, Nhì Chưởng, Tam Cơ, Tứ Yến.
Nói cho rõ, nhất là bà bầu Thơ đoàn Thanh Minh Thanh Nga, nhì là bà bầu Kim Chưởng, đoàn hát Kim Chưởng, ba là bà bầu Mười Cơ, đoàn hát Tinh Hoa và bốn là bà bầu Tư Yến, đoàn hát Trùng Dương.
Từ nhỏ, Kim Thoa sống theo cha mẹ ở đoàn hát Tinh Hoa nên thường đêm em ngồi bên cánh gà xem hát, lâu ngày nhiễm cách ca cách hát của các nghệ sĩ trên sân khấu. Nhạc sĩ trong đoàn cũng trực tiếp dạy cho Kim Thoa ca các bài bản sân khấu.
Đoàn hát Tinh Hoa lưu diễn thường xuyên ở các tỉnh cao nguyên miền Trung, đến tháng 4 năm 1975 đoàn hát kẹt ở Pleiku, và tan rã tại đó, bà bầu Mười Cơ và nghệ sĩ bỏ gánh hát, tìm đường lánh nạn về quê ở Biên Hòa.
Hàng đêm Kim Thoa xem hát, cô rất mê sân khấu nên thuộc lào các vai tuồng. Nhân dịp nữ nghệ sĩ Hồng Nhung lâm bệnh, không hát được, Kim Thoa xin mẹ cho cô hát thế vai của Hồng Nhung trong tuồng Ngai Vàng và Nữ Tướng.
Bà Bầu Mười Cơ chấp thuận, giao cho nghệ sĩ Minh Tiến tập cho Phượng Hằng hát 2 màn đầu và Kim Thoa hát hai màn sau, cùng một vai Dương Ngọc trong tuồng Ngai Vàng và Nữ Tướng.. Buổi hát đó rất thành công, mỗi lần Kim Thoa ca vô vọng cổ đều được khán giả vỗ tay tán thưởng nhiệt liệt.
Sau đó soạn giả Vũ Minh Quang đến đoàn hát, ông xem Kim Thoa hát, thấy Kim Thoa có khả năng và triển vọng trong nghề hát, ông mới đồng ý cho Kim Thoa nghĩ học văn hóa để đeo đuổi theo nghề hát.
Nữ nghệ sĩ Hồng Nhung lâm bệnh nặng, phải về Sài Gòn chữa trị lâu ngày nên các vai tuồng của Hồng Nhung được chia cho Phượng Hằng và Kim Thoa hát thế.
Suốt một thời gian hai năm, Kim Thoa được khán giả miền Trung khen ngợi qua những vở như Ngai Vàng và Nữ Tướng, Hoàng Hậu Ba Tư, Đêm Lạnh Chùa Hoang, Tâm Sự Một Loài Chim Biển, Tô Ánh Nguyệt, Nắng Sớm Mưa Chiều, Tâm Sự Ngọc Hân.
Năm 1987, nữ nghệ sĩ Kim Thoa bị bệnh, phải trở về Biên Hòa điều dưỡng. Chỉ vài tháng sau, đoàn hát Hải Đăng Vũng Tàu thiếu diễn viên, yêu cầu Kim Thoa hát tăng cường giúp đoàn. Kim Thoa cũng muốn thử sức nghề nghiệp của mình ở một đoàn hát khác nên cô hát giúp cho đoàn Hải Đăng Vũng Tàu trong 3 tháng, cùng đứng sân khấu với các nghệ sĩ Vương Cảnh Phụng, Chiêu Tuấn, Hạnh Dung, Kiều Oanh, Ngọc Tuyết, Thanh Phương, Quang Minh, Dũng Linh, hề Tùng Quang. Kim Thoa đã hát qua các vai Phà Ca tuồng Sơn Nữ Phà Ca, vai Lan Trinh, tuồng Nước Mắt Chàng Gù, vai Thúy Oanh tuồng Dòng Sông Ly Hận, vai Lượm, tuồng Sông Dài.
Sau đó Kim Thoa trở về hát cho đoàn hát Tinh Hoa. Đến năm 1989 đoàn hát Tinh Hoa bị giải thể khi hát ở quận Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
Năm 1990, Kim Thoa về nhà ở Biên Hòa, mở quán bán cà phê, cô dự định không đi hát nữa mặc dầu cô còn yêu nghề và còn sức khoẻ
Đến năm 1992, phó đoàn cải lương Sài Gòn 3 và soạn giả Đức Hiền tìm đến nhà mời Kim Thoa về hát chính cho đoàn cải lương Sài Gòn 3. Lúc đó Kim Thoa được 24 tuổi nhưng đã được trui rèn ở sân khấu 10 năm rồi nên Kim Thoa không dễ gì quên ánh đèn sân khấu.
Cô nhận lời mời đi hát cho đoàn Sài Gòn 3. Bấy giờ thành phần diễn viên đoàn hát Sài Gòn 3 có : Ngân Tâm, Trang Mỹ Khanh, Phương Thảo, Châu Tâm, Giang Châu, Điền Tử Lang, Lệ Thu, Lan Chi, Dũng Thanh, Ngân Dũng, hề Giang Tâm, hề Tí Nị. Kim Thoa ký hợp đồng hát 6 tháng với đoàn Sài Gòn 3, cô đã hát qua các tuồng Ai là Chú Rể, Lỡ Một Cuộc Đời. Cô đã hát ở nội thành, vùng ven, ở Vũng Tàu, Phước Hải, Long Điền, Long Đất, và Kim Thoa rời đoàn Sài Gòn 3 khi mãn hợp đồng.
Năm 1993, đoàn cải lương tuồng cổ mời Kim Thoa cộng tác. Dịp này Kim Thoa được nghệ sĩ Thanh Tòng giúp rèn luyện thêm về nghệ thuật hát tuồng cổ và nghệ thuật hát hồ quảng, Kim Thoa hát với các nghệ sĩ Kim Tử Long, Khánh Tuấn, Bảo Ngọc, Bửu Truyện, Thanh Thế, Ngọc Đáng, Bửu Ấn, Bửu Khánh, Minh Tuấn, Minh Hùng, Thanh Kim Mai, Hồng Lan, Tuấn Hùng, Tuấn Châu và hề Vũ Quang.
Nữ nghệ sĩ Kim Thoa hát thay cho nữ nghệ sĩ Ngọc Huyền đã rời đoàn, vai Trương Quế Anh tuồng Văn Võ Kỳ Duyên, vai Chung Vô Diệm, tuồng Chung Vô Diệm. Thời gian hát cho đoàn Minh Tơ, Kim Thoa đã hát các tuồng Tang Đại Giả Gái, Song Nữ Loạn Viên Môn, Hoàng Hậu Hồ Ly Tinh, Ngọc Sáng Vương Triều, Mùa Xuân Sen Trắng Nở.
Nữ nghệ sĩ Kim Thoa được giải Diễn viên Trần Hữu Trang 1993 được ưa thích nhất, khi lãnh giải Kim Thoa đã hát vai Tô Ánh Nguyệt. Bà Mười Cơ lúc ấy đã già yếu, bà từ Biên Hòa xuống Sài Gòn xem con hát, bà rất xúc động trước thành công của Kim Thoa.
Kim Thoa hát các tuồng mặc y phục cổ trang rất là đẹp, nghệ thuật ca hát, vũ đạo có căn bản. Cô hát những tuồng cải lương xã hội cũng rất hay. Có lần cô vào vai một cô gái bị nhiễm bệnh trong tuồng Chuyện Một Ngôi Mộ, trên sân khấu cô nhập vai, đã khóc cho số phận dại dột của người con gái nhẹ dạ, ham tiền và phải trả cái giá rất đắt là chính sự sống của mình.
Kim Thoa hát rất chân thật, giọng ca sâu lắng làm cho biết bao khán giả đã xúc động, khóc theo nhân vật tuồng. Vai diễn của Kim Thoa chuyên chở lời cảnh tỉnh lối sống buông thả, nghệ thuật ca diễn của Kim Thoa đã khắc họa hình tượng nhân vật đó và được đánh giá là một vai hát để đời của cô.
Ông Mười Quang, thân phụ cô mất vào năm 1995, Bà Mười Cơ, mẹ của cô mất ngày 07 tháng 7 năm 2003 nhằm ngày 08 tháng 6 Quý Mùi, hưởng thọ được 78 tuổi, ở Gò Vấp.
Về gia đình, cô Kim Thoa có một em trai tên Trần Minh Trung, hai người chị tên Thu Vân và Thu Trang. Thu Trang cũng là nghệ sĩ cải lương, từng hát cho các đoàn Tinh Hoa, Vũng Tàu, Trùng Dương, Sài Gòn 3.
Tình hình cải lương ngày một xuống dốc, Kim Thoa cũng như các bạn nghệ sĩ khác, khi có dịp hát thì cô không bỏ lỡ cơ hội được sống dưới ánh đèn sân khấu mặc dù tiền lương không đủ chu cấp cho cuộc sống gia đình như xưa. Kim Thoa đã thử tiếp tục nghiệp làm Bầu gánh hát của mẹ, Kim Thoa đã đứng ra tổ chức hát trọn tuồng cải lương tại rạp Hưng Đạo, mỗi tuần một suất hát vào tối thứ năm.
Kim Thoa cho biết những xuất đầu lỗ vốn rất nhiều. May nhờ có gia đình, các mạnh thường quân và các bạn nghệ sĩ thông cảm, tiếp sức, Kim Thoa sẽ cố gắng làm cho sân khấu sáng đèn như kế hoạch dự liệu để vực dậy sân khấu cải lương và nối tiếp nghiệp làm bầu của mẹ.
Với nghệ sĩ Tiểu Linh thì ai ai cũng biết rõ anh là em ruột của “ông hoàng tuồng cổ” NSƯT Vũ Linh. Có lẽ ảnh hưởng từ người anh này chăng mà khán giả luôn ấn tượng nghệ sĩ Tiểu Linh trong các vở cải lương tuồng cổ, đặt biệt là sự quen thuộc của của cặp đôi Kim Thoa Tiểu Linh với khán giả nơi sân đình vào những mùa hát chầu qua những vở: Thần Nữ dâng ngũ linh kỳ, Công Chúa Thủy Tề, Ngũ sắc châu … ấn tượng là vai Vua Phù Sai và Tây Thi trong trích đoạn “Giang sơn và mỹ nhân”…
Tiểu Linh Kim Thoa từ lâu đã không còn xa lạ gì với khán giả cải lương! Cặp đôi được đông đảo ấn tượng ở vẻ hiền từ, dễ gần không chỉ đời thực mà còn qua các vở tuồng cổ, trích đoạn, những bài tân cổ giao duyên khi kết hợp cùng nhau. Còn với đồng nghiệp ở đôi bạn tình sân khấu ấy đó chính là nụ cười kết nối cảm tình bè bạn, tình đồng nghiệp thêm chan hòa, tươi vui, …
Là trai anh hùng – gái thuyền quyên trên câu ca khúc tình Phù Sai – Tây Thi của ánh đèn màu quyến rũ mà có lẽ phận tơ tằm đã đưa mối duyên cho họ hòa đôi trên con đường sân khấu để rồi khi cánh màn nhung khép lại anh lại đưa chị về xóm nhỏ – nơi đó có bình yên hai chữ gia đình!
Nhịp đời đã xuôi cơn sóng tình cho hai con người giản đơn, bình thường đến với nhau để cùng sẻ chia bát cơm nghề dẻo thơm một hạt tình phu phụ, san sớt cho nhau bao thấu hiểu, cảm thông về nhau để đồng hành trên con đường nhiều sóng gió?
Nghề hát được xem là nghề nhiều sóng gió, thế nhưng Tiểu Linh và Kim Thoa vẫn bình dị, lặng lẽ gần như không có sóng xô thuyền tình, phải thế không? Hay giữa chốn long đong, bụi hồng phong sương phủ đầy cay đắng, bấy lần xót xa nên giờ đây khi đã hòa chung nhịp thì hai trái tim ấy lại không màn cơ cầu thế sự, ở họ chỉ có khúc tình đời dành cho nhau và câu hát gửi trọn nồng nàn đến khán giả yêu thương?
Nghệ sĩ Kim Thoa chia sẻ những chân tình về cuộc sống rất đơn giản, bên cạnh công việc thường ngày, điều vui nhất trong cuộc đời chính là được đi hát, với người nghệ sĩ chỉ có vậy và vui hơn nữa, nô nức hơn nữa thì thỉnh thoảng làm show – cũng là dịp của những tình yêu nghề còn giữ được lửa nghề và là nơi cho nghệ sĩ trẻ hoạt động, phấn đấu, tình hình chung đôi lúc có mệt mỏi nhưng cần phải có sự tài trợ, giúp sức …
Riêng về nghệ sĩ Tiểu Linh – một người hay pha trò, làm vui mọi người, gương mặt lúc nào cũng rạng rỡ nụ cười. Nhìn vào ánh mắt anh có nỗi lòng, hay nỗi niềm hy vọng mang tên hạnh phúc… rồi vẻ lo lắng về một sự tiếp nối trên con đường đời không bao giờ dễ dàng…
Một điều đọng lại khi tiếp xúc cùng đôi nghệ sĩ Tiểu Linh Kim Thoa là sự vui tươi, nụ cười tươi nở trên môi xua tan bao muộn phiền và nối kết bao cảm tình, với niềm vui nho nhỏ bên gia đình cùng sự giải trí giản đơn và sở thích đi xe dạo mát… một nét bình dị đời thường ít có trong những bộn bề đời sân khấu cũng như sự thân thiện này dễ gì có được
Thoại Miêu, Minh Vương cùng dàn nghệ sĩ cải lương hội ngộ trong ngày ra mắt phòng truyền thống
Sáng 29-4, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang (TP.HCM) giới thiệu đến công chúng phòng truyền thống tập hợp tư liệu, hình ảnh quá trình hình thành và hoạt động của nhà hát.
Nhiều nghệ sĩ nổi tiếng đã hội tụ tại nhà hát cải lương Trần Hữu Trang để cùng nhau chung vui trong ngày mở cửa đón công chúng tham quan phòng truyền thống, nơi lưu giữ nhiều hình ảnh, tư liệu về quá trình phát triển của nghệ thuật tại đây.
Khá đông các tên tuổi đình đám trong giới cải lương như Minh Vương, Kim Tử Long, Thanh Ngân, Phượng Hằng, Phượng Loan, ca sĩ Bích Phượng; các nghệ sĩ Đoàn cải lương Nam Bộ như Thanh Vy, Thanh Dậu, Mạnh Dung, Hoàng Khanh, Ngọc Dung, đạo diễn Thanh Hạp…; các nghệ sĩ đoàn Văn công giải phóng, đoàn Văn công thành phố đến chung vui cùng nhà hát trong dịp này.
Phòng truyền thống nằm bên phải sảnh của nhà hát. Phía bên ngoài là không gian mở, nơi để các nghệ sĩ tiền bối đến có thể gặp gỡ, giao lưu, sinh hoạt, ôn lại những kỷ niệm hoạt động nghệ thuật cải lương xưa.
Nơi đây có màn hình chiếu lại những thước phim tư liệu về các đoàn cải lương xưa, có phần trưng bày hình ảnh của các bậc tiền bối đã đóng góp cho cải lương như nghệ sĩ Tám Danh, Phùng Há, Viễn Châu, Út Trà Ôn, Nguyễn Ngọc Bạch, Kim Cúc, Ba Du…
Khá nhiều hình ảnh của các đoàn hát là tiền thân của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang như Đoàn cải lương Nam Bộ, Đoàn văn công Giải phóng, Đoàn văn công Thành phố.
Ông Phan Quốc Kiệt – giám đốc nhà hát cho biết: để xây dựng phòng truyền thống, nhà hát đã nỗ lực tìm kiếm nhiều nguồn tư liệu khác nhau, từ các bảo tàng đến các nghệ sĩ và đã nhận được hỗ trợ rất nhiệt tình.
Nhà hát sẽ tiếp tục tìm kiếm bổ sung thêm tư liệu, hình ảnh để phòng truyền thống thêm phong phú, có nhiều tư liệu quý phục vụ cho mọi người có cơ hội tìm hiểu về cải lương, đặc biệt là cải lương cách mạng.
